Obecnie coraz mniej kobiet decyduje się na wczesne macierzyństwo. Spowodowane jest to wydłużonym czasem kształcenia, a także brakiem stabilności zatrudnienia i zwykłą obawą ze strony kobiet, jak na przerwę w pracy związaną z macierzyństwem będzie zapatrywał się pracodawca. Wart jednak wiedzieć, że kobieta w ciąży ma wiele praw, a po urodzeniu dziecka przysługuje jej określony wymiar urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i wychowawczego.
Urlop macierzyński
Urlop macierzyński jest urlopem obowiązkowym i płatnym. Przysługuje w wymiarze zależnym od liczby urodzonych dzieci – w przypadku urodzenia jednego dziecka, jego wymiar to 20 tygodni, a przy bliźniętach – 31 tygodni. Jeszcze przed porodem pracownica ma możliwość wykorzystania 6 tygodni tego urlopu, jeśli nie chce przebywać na zwolnieniu. Pracownica musi wykorzystać co najmniej 14 tygodni tego urlopu i po tym okresie może wrócić do pracy – kolejne 6 tygodni musi przekazać ojcu dziecka, trzeba jednak wykorzystać urlop w pełnym wymiarze. Jeśli pracownica nie chce przekazać urlopu ojcu dziecka, musi wykorzystać dokładnie 20 tygodni i po tym okresie może powrócić do pracy na stanowisko, które zajmowała przed porodem.
Urlop rodzicielski
Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego w całości, rodzic dziecka wcale nie musi wracać do pracy. Ma bowiem prawo do dalszego przebywania z pociechą w ramach urlopu rodzicielskiego. Standardowo przy urodzeniu 1 dziecka jego wymiar wynosi 32 tygodni, a więc w sumie kobieta może być 52 tygodnie wraz z dzieckiem. Urlop rodzicielski może wykorzystać również ojciec dziecka, a w dodatku rodzice mogą go między siebie podzielić czy przebywać na nim w tym samym czasie. Ważne jedynie, by łączny wymiar urlopu nie przekroczył 32 tygodni. Urlop rodzicielski może być kontynuacją urlopu macierzyńskiego, wykorzystanym jednorazowo lub w częściach – każda część tego urlopu musi jednak wynosić co najmniej 8 tygodni.
Urlop wychowawczy
Dla rodziców, którzy nie chcą powracać do pracy, możliwością jest wzięcie urlopu wychowawczego. Jest to już urlop bezpłatny, udzielany na maksymalnie 3 lata. Rodzice mogą go wykorzystać w 5 częściach, dzieląc jego wymiar między sobą. Osobami uprawnionymi do urlopu wychowawczego są rodzice dziecka, zatrudnieni w danym zakładzie pracy od co najmniej 6 miesięcy. Urlop ten zawsze udzielany jest na wniosek pracownika. Podanie o urlop wychowawczy należy złożyć u pracodawcy na piśmie, w terminie co najmniej 21 dni przed datą, w której mamy zamiar zacząć z niego korzystać. Pracownica ma prawo do skorygowania daty rozpoczęcia urlopu, jeśli jej plany z jakiegoś powodu ulegną zmianie. Ma na to okres maksymalnie 7 dni przed rozpoczęciem wychowawczego, składając u pracodawcy podanie o wycofanie wcześniej podawanego terminu. Co ważne, pracodawca takiego urlopu nie może odmówić.
Urlop wychowawczy – co warto o nim wiedzieć?
Spore zainteresowanie wzbudza urlop wychowawczy, ponieważ wiele kobiet obawia się opieki nad dzieckiem w okresie maksymalnie 36 miesięcy, szczególnie że okres ten nie wlicza się do stażu pracy. Można go wykorzystać w 5 częściach nie później niż do ukończenia przez dziecko 6 roku życia. Na urlopie wychowawczym rodzice mogą przebywać jednocześnie, poprzez 16 tygodni. W tym czasie za pracownika składki emerytalne opłaca ZUS, gwarancją jest również prawo do bezpłatnej opieki medycznej. Oczywiście rzadko kiedy na taki bezpłatny urlop decydują się rodzice wspólnie – w dominującej ilości podanie o urlop wychowawczy składany jest pracodawcy przez kobiety. Jest to dobre rozwiązanie szczególnie wtedy, kiedy dziecko choruje, ma problemy zdrowotne czy po prostu nie ma możliwości, aby znaleźć mu dodatkową opiekę. Po upływie urlopu pracownik ma prawo powrócić na swoje stare stanowisko pracy i w tym czasie nie może zostać zwolniony. W 2019 roku w okresie przebywania na urlopie wychowawczym pracownikowi przysługuje dodatek wychowawczy, który wynosi 400 złotych miesięcznie. Dodatek podczas porodu jednego dziecka przydzielany jest na okres 24 miesięcy.
Zasiłek macierzyński – na jaką kwotę można liczyć?
Jak wspomniano, urlop macierzyński i rodzicielski to okresy, w których matka lub ojciec dziecka mogą pobierać zasiłek macierzyński. Jego wysokość jest zależna od tego, jaki okres czasu ma obejmować przerwa w pracy. W przypadku obowiązkowych 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, przysługuje wtedy zasiłek w wysokości 100% wynagrodzenia z okresu ostatnich 12 miesięcy. Jeśli po tym czasie rodzic zdecyduje się na urlop rodzicielski, przez kolejne 32 tygodnie otrzyma 60% wynagrodzenia. Można jednak od razu zdecydować się na połączenie urlopu macierzyńskiego z rodzicielskim – za okres pełnych 52 tygodni przydzielane jest wtedy 80% wynagrodzenia. Można powiedzieć, że zasiłek macierzyński w okresie urlopu macierzyńskiego przyznawany jest z automatu, natomiast o urlop rodzicielski należy złożyć odpowiedni wniosek u pracodawcy. Jeśli kobieta nie jest zatrudniona na umowę o pracę, jest bezrobotna czy pracuje na podstawie umowy zlecenia, otrzymuje zasiłek macierzyński w wysokości 1000 złotych miesięcznie.
