W dzisiejszych czasach można zaobserwować stały wzrost ilości drobnych przedsiębiorców, a także zanik państwowych zakładów pracy. Nawet największe przedsiębiorstwa, takie jak kopalnie i huty w znacznym stopniu zostały sprywatyzowane. Ogromny wzrost samozatrudnienia, przy jednoczesnym stałym zwiększaniu się kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników na umowę o pracę, doprowadziło do tego, iż coraz częściej zawierane są tak zwane umowy cywilnoprawne, których zapisy muszą być zgodne z obowiązującym Kodeksem cywilnym. Najczęściej spotykanymi rodzajami kontraktów jest umowa o dzieło oraz umowa zlecenie, warto jest również wspomnieć, iż pomimo tego, iż dotyczą one wykonania określonej pracy, to nie podlegają one przepisom określonym w Kodeksie pracy. Ponadto opodatkowanie umowy zlecenia czy umowy o dzieło różni się w znacznym stopniu od opłat związanych z tradycyjnymi, pełnowymiarowymi umowami. W przypadku porozumień cywilnoprawnych nie można posługiwać się takimi określeniami jak pracownik, pracodawca, a także stosunek pracy, są one bowiem zawierane w przypadku gdy w przedsiębiorstwie wystąpi potrzeba wykonania jednorazowo, lub sporadycznie określonych zadań, lecz nie chce ono zatrudniać kolejnych pracowników.
Najczęściej spotykaną umową cywilnoprawną jest umowa zlecenie, która dotyczy wykonania ściśle określonych prac. W wyniku podpisanego dokumentu, zleceniobiorca jest zobligowany do wykonania na rzecz zleceniodawcy ściśle określonych czynności. Umowa zlecenie określa ponadto ich zakres, czas wykonania oraz wynagrodzenie. Dużą zaletą dla wykonawcy prac jest to, iż według Kodeksu cywilnego, nie ponosi on odpowiedzialności za efekt końcowy wykonywanych zadań, a ponadto, w przeciwieństwie do umowy o pracę, może on mieć możliwość przekazania zlecenia innemu wykonawcy, musi to jednak zostać określone przed podpisaniem dokumentu.
Ogromną różnicą między umową zlecenie a umową o pracę jest to, iż dopuszcza się, aby została ona zawarta ustnie, jest to jednak rzadko praktykowane, gdyż wiąże się z trudnościami w dochodzeniu swoich praw, zarówno przez zleceniobiorcę, jak i przez zleceniodawcę.
Zanim zostanie omówiony bardzo istotny aspekt umów cywilnoprawnych, czyli opodatkowanie umowy zlecenia, należy jeszcze wspomnieć co musi ona zawierać. Muszą zostać zapisane w niej przede wszystkim dane podstawowe, takie jak rodzaj i data zawarcia umowy, dane stron umowy, czyli imiona, nazwiska, numery PESEL, NIP, REGON, adresy zamieszkania, lub adresy przedsiębiorstw. Dokument musi również określać datę rozpoczęcia realizacji zadań określonych w umowie, a także ich zakończenia. Umowa zawiera również dokładny opis czynności, jakie mają zostać wykonane, lub wskazuje na załącznik które je określa, musi również zostać wyznaczone miejsce, gdzie zlecenie będzie wykonywane, a także należne wynagrodzenie. Umowa zlecenie w każdym przypadku powinna zostać sporządzona w co najmniej dwóch, podpisanych przez obie strony egzemplarzach.
Zleceniodawca, a także zleceniobiorca mogą dodatkowo zabezpieczyć się, poprzez dodanie do kontraktu zapisu dotyczącego kar będących skutkiem nieuzasadnionego zerwania umowy. Kary mogą również dotyczyć niewłaściwego wykonania zlecenia, a także niedotrzymania terminów. Firmy startujące w przetargach lub opracowujące nowe technologie decydują się bardzo często na dodanie dodatkowego zapisu, dotyczącego tajemnicy przedsiębiorstwa.
Zanim podpiszemy dokument musimy dowiedzieć się jak następuje opodatkowanie umowy zlecenia. Określone zasady będą miały bowiem wpływ na to, w jaki sposób będziemy rozliczać się zarówno ze zleceniobiorcą, jak i z urzędem skarbowym. Istotnym pojęciem jest tutaj przychód, czyli ilość środków finansowych, jakie uzyskujemy w wyniku wykonania zlecenia. Do rozliczenia z tego rodzaju wpływów zobowiązane są osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą, osoby prawne i należące do niej jednostki organizacyjne, a także samodzielne jednostki organizacyjne, nie posiadające osobowości prawnej. W innych przypadkach do rozliczenia się z przychodów zobowiązany jest właściciel nieruchomości, którą wynajmuje w całości lub częściowo, a także zarządca lub administrator budynku, którzy działają w jego imieniu. Opodatkowanie umowy zlecenia dotyczy również środków finansowych, uzyskiwanych w wyniku porozumień dotyczących zarządzania przedsiębiorstwem, a także wszelkich kontraktów z kierownikami, dyrektorami oraz menadżerami. Jeżeli przedsiębiorca zawiera umowę z osobą która nie prowadzi działalności gospodarczej, wówczas opodatkowanie umowy zlecenia należy całkowicie do jego obowiązków.
Istotne znaczenie przy rozliczaniu umów cywilnoprawnych ma koszt uzyskania przychodu, który spowoduje zmniejszenie podstawy opodatkowanej kwoty. Opodatkowanie umowy zlecenia może charakteryzować się dwoma odmiennymi sposobami zryczałtowania kosztów uzyskania przychodu. Zazwyczaj wynosi ono bowiem dwadzieścia procent, natomiast w przypadku, gdy przedmiot umowy jest objęty rozporządzeniem dotyczącym praw autorskich, lub dotyczy innych wartości niematerialnych, wówczas opodatkowanie sięga pięćdziesięciu procent.
